Nevengeul

Onder de grond gebeurt van alles wat wij niet zien. Er groeit, kruipt en krioelt van alles. Er loopt een heel wortelstelsel waarbinnen onderling gecommuniceerd wordt.

De aardappel groeit ook onder het zwarte zand. De relatie van de mens met de grond (en de natuur) komt mooi naar voren in de aardappel. De mens eet al heel lang aardappelen over de hele wereld. Vanaf de tweede eeuw van onze jaartelling teelden de Inca’s in Zuid-Amerika al aardappels. In de 16e eeuw werd de aardappel door de Spanjaarden naar Europa meegebracht. Het was een ‘botanische curiositeit’, maar ook een oplossing voor hongersnood.

Is de grond nog wel zo ‘vol’? We hebben de bodem zo uitgeput dat er nog maar 50 jaar aan voedingsstoffen in zit. Dat is op zijn minst zorgwekkend.

Wie zaait er? De mens of de natuur? En wat wordt er gezaaid? Zijn het vruchtbare zaadjes of heel wat anders?

Voor de aardappelplant zijn er een aantal bedreigingen. Eén daarvan is aardappelmoeheid. Tussen de wortels komen dan een ontelbaar aantal cystes van een rondworm. In een cyste zitten wel 400 eieren met jonge larven. De ziekte kan flinke opbrengstderving geven. In aangetaste aardappelgewassen ontstaan plekken waar de planten slecht groeien of doodgaan.

In de collage zijn de cystes tussen de wortels een verwijzing naar de uitgeputte grond.

De aardappel is zeer geschikt om de groeiende wereldbevolking te blijven voeden. Toch raakt op dit moment de aardappel als voedingsmiddel wat meer op de achtergrond in Nederland. Het koolhydraatarme dieet is een trend aan het worden.

(Aardappel)boeren komen in opstand in de huidige stikstofcrisis. Zij worden bijvoorbeeld verplicht om vóór oktober de aardappels geoogst te hebben. Volgens de boeren is dat funest voor de late aardappel (er zijn twee oogstseizoenen in de aardappelwereld).

Dat we te maken hebben met steeds meer hittegolven heeft ook gevolgen voor de aardappeloogst.

De natuur is bijzonder veerkrachtig. Als wij ons ervan bewust worden dat we de bodem uitputten, kunnen we er iets aan doen. Geen eenzijdige teelt, maar zorgen voor biodiversiteit bijvoorbeeld. We moeten zorgen dat het onder de grond blijft wemelen.

Tijdens de IJsselbiënnale is de tentoonstelling Nevengeul te bezichtigen. De IJsselbiënnale staat in het teken van de bodem onder de titel Grondtonen. Ook de omgang van de mens met de natuur staat hierbij centraal.
Lees meer over Nevengeul